4. Effaith ein synhwyrau ar sut rydyn ni'n bwyta

Mae'r corff yn defnyddio ei synhwyrau i gasglu gwybodaeth am y byd o'n cwmpas.
Mae'r wybodaeth yn cael ei hanfon i'r ymennydd
Mae'r ymennydd yn ceisio dehongli’r wybodaeth
Mae'r ymennydd yn anfon neges mewn ymateb i'r wybodaeth

Pan fyddwn yn prosesu’r wybodaeth synhwyraidd yn gywir, gallwn wneud ein gweithgareddau dyddiol yn effeithlon heb feddwl llawer.

Rydyn ni’n defnyddio'r wybodaeth hon mewn sawl ffordd – i ddeall ein corff, i ddeall yr amgylchedd, ac i gysylltu â’r byd.

Sut mae'r synhwyrau'n effeithio ar bwyta Golwg
Mae ein golwg yn ein helpu i ganolbwyntio ar yr hyn sydd angen i ni ei wneud ac i ymateb yn briodol. Mae'n ein helpu i ganfod ac i ddilyn gwrthrychau.

Sut all ein golwg effeithio ar sut rydyn ni’n bwyta:

Gallu dod o hyd i fwyd, cyllyll a ffyrc, cadair, bwrdd ac ati.
Gall ein cymhelliant i fwyta ddibynnu ar sut rydym yn gweld golwg y bwyd
Gallu canolbwyntio pan fyddwn yn bwyta

Clyw
Mae ein clyw yn ein helpu i adnabod/deall/ymateb i'r hyn rydyn ni’n ei weld. Mae hyn yn chwarae rhan bwysig yn y ffordd rydyn ni’n dehongli ein hamgylchedd a’n cysylltiadau â phobl eraill.

Sut all ein clyw effeithio ar fwyta:

- Gallu canolbwyntio pan fyddwn yn bwyta
- Sut rydyn ni'n clywed ac yn deall sut mae pobl eisiau i ni ymddwyn
- Sut rydyn ni’n ymateb i synau sy'n gysylltiedig â bwyta e.e. cyllyll a ffyrc yn crafu plât

*Mae’n bwysig nodi y dylech ofyn am brawf clyw os oes unrhyw bryderon yn y maes hwn, er mwyn diystyru unrhyw anawsterau meddygol eraill.

Arogl a blas
Mae'r ddau synnwyr yma gennym er mwyn canfod a yw blas/arogl yn ddiogel ynteu'n niweidiol i'r corff. Mae’r ddau yn cael effaith enfawr ar ein dewisiadau bwyd ac ar ein mwynhad o fwyd. Wrth arogli, rydyn ni’n cysylltu â’r rhan o'n hymennydd sy'n gysylltiedig â'n hymddygiad, ein hwyliau a'n hatgofion.

Sut all arogl/blas effeithio ar fwyta:

Os yw plentyn yn rhy sensitif i aroglau neu os na allan nhw arogli'r bwyd, efallai na fyddan nhw’n cael eu cymell i fwyta.
Gall arogl bwyd yn coginio/bwyd amrwd achosi i'r plentyn beidio â bwyta'r bwyd wedyn.

Cyffwrdd
Cawn y rhan fwyaf o'n teimladau sylfaenol trwy gyffyrddiad e.e. pwysau, poen, tymheredd. Mae'r derbynyddion sydd yn ein croen a'n ceg yn casglu gwybodaeth synhwyraidd ac yn ei throsglwyddo i'r ymennydd. Mae’r gallu i gyffwrdd yn ein hamddiffyn gan ei fod fel larwm sy’n ein rhybuddio rhag perygl. Mae hefyd yn rhoi gwybodaeth i ni am wrthrychau ac am ein amgylchedd, ac mae’n cefnogi datblygiad ein sgiliau echddygol manwl.

Sut all cyffwrdd effeithio ar fwyta:

Methu teimlo beth sydd yn eich ceg a methu cnoi/llyncu
Bod yn rhy sensitif i bethau yn y geg sy'n golygu y gall bwyta fod yn anghyfforddus/poenus
Methu dal/defnyddio cyllyll a ffyrc/cario plât
Bod yn rhy sensitif i dymheredd yn y geg

Ymwybyddiaeth o'r corff
Mae ein hymwybyddiaeth o'r corff yn ein helpu i wybod ble mae rhannau o'n corff heb i ni orfod edrych arnyn nhw. Mae'n ein helpu i wybod ble mae rhannau ein corff ac i’w symud yn iawn ac yn briodol. Mae'n helpu gyda chynllunio a chydlynu ein symudiadau.

Sut all ymwybyddiaeth o'n corff effeithio ar fwyta:

Gwybod ble mae ein ceg/dwylo a gallu codi bwyd i'n cegau
Gallu bwyta heb ei gael ar ein hwyneb, ein dwylo, ein dillad
Gwybod ble mae ein tafod er mwyn symud bwyd o gwmpas ein ceg
Gallu eistedd yn gefnsyth gyda'n traed ar y llawr i fwyta’n ddiogel

Cydbwysedd
Mae ein cydbwysedd yn ein helpu i deimlo symudiad a chydbwysedd. Mae'n ein helpu i aros yn unionsyth ac i symud ein pen yn ôl yr angen.

Sut all ein cydbwysedd effeithio ar fwyta:

Gallu eistedd yn unionsyth ar gadair i fwyta'n ddiogel
Gallu symud ein pen a'n breichiau heb syrthio

Synnwyr mewnol y corff
Dyma'r synnwyr sy'n ein galluogi i sylwi ar bethau mewnol ein corff e.e. bod yn llwglyd, syched, yr angen i fynd i'r toiled, poen, tymheredd.

Sut all ein synhwyrau mewnol effeithio ar fwyta:

Gwybod pa bryd rydyn ni'n llwglyd neu'n llawn
Gwybod pa bryd rydyn ni'n sychedig
Adnabod tymheredd bwyd er mwyn gallu bwyta heb losgi
Ymwybyddiaeth o boen e.e. poen dannedd

Awgrymiadau o ran gweithgareddau bwyta
Gallwch ddefnyddio'r gweithgareddau wrth chwarae gyda'ch plentyn drwy gydol y dydd. Byddan nhw’n helpu eich plentyn i ddatblygu'r sgiliau corfforol sydd eu hangen wrth fwyta yn ogystal â pharatoi eu system synhwyraidd ar gyfer bwyta.

Chwarae gyda synau'r geg: suo fel gwenynen, clicio'r tafod, gwneud sŵn torri gwynt
Gwneud ystumiau mewn drych neu efelychu wynebau doniol eraill: agor y geg yn llydan, gwthio’r tafod allan, gwenu, gwgu, llenwi’r bochau ag aer
Canu neu fwmian
Chwythu swigod, chwarae offerynnau e.e. ffliwt, trwmped, chwiban
Chwythu balŵns neu ddiffodd canhwyllau
Dirgryniad (brws dannedd trydanol, teganau sy'n dirgrynu ar y bochau/gwefusau). Cofiwch y gall dirgryniad fod yn fewnbwn synhwyraidd cryf, os yw'ch plentyn yn gwrthod gwneud hyn, cymerwch gamau bach i'w helpu i ddod i arfer â'r teimlad. Peidiwch byth â’u gorfodi.
Sugno hylifau mwy trwchus (ysgytlaeth, smwddis) drwy welltyn (gall sugno eu helpu i ganolbwyntio)
Yfed o botel ddŵr y mae’n rhaid ei sugno
Sugno pethau oer e.e. lolipops iâ, ciwbiau iâ
Teganau cnoi. Mae'r rhain yn wych i blant sy’n chwilio am rywfaint o ysgogiad yn y geg yn ystod y dydd gan eu bod yn cynnig amrywiaeth o deimladau e.e. cnoi pen pensil neu gnoi rhwbiwr, ac mae rhai wedi’u dylunio i edrych fel gemwaith neu ategolion yn hytrach na thegan synhwyraidd.