Deall profion gwaed eich plentyn

Gall edrych yn ofalus ar sampl o waed yn y labordy ddweud llawer wrth feddygon am ein hiechyd cyffredinol. Mae llawer o ymweliadau â'r ysbyty yn golygu cymryd samplau gwaed — mae gennym lawer o staff sydd wedi'u hyfforddi ac yn brofiadol mewn cymryd gwaed - yn ogystal â nyrsys a chynorthwywyr gofal iechyd, mae gennym dîm o fflebotomyddion hefyd. Mae'r dudalen hon o Ysbyty Great Ormond Street (GOSH) yn disgrifio'r math o bethau y gall profion gwaed eu dangos a sut maen nhw’n cael eu gwirio yn ein labordy. Mae gwaed yn cynnwys celloedd gwaed wedi'u dal mewn hylif o'r enw plasma. Mae gennym dri phrif fath o gelloedd gwaed. Mae gan bob math o gell waed waith penodol i'w wneud yn y corff:

Mae celloedd gwaed coch (hefyd yn cael eu galw’n erythrocytau) yn cynnwys sylwedd o'r enw haemoglobin, sef beth sy'n rhoi ei liw i'r gwaed. Rôl haemoglobin yw cario ocsigen o'r ysgyfaint i holl feinweoedd y corff yn y celloedd gwaed.
Mae celloedd gwaed gwyn (a elwir hefyd yn lewcocytau) yn ymladd yn erbyn haint trwy ymosod ar germau fel bacteria a firysau yn y corff. Mae pum is-fath o gell waed wyn.
Monocytau yw celloedd mwyaf y gwaed. Maen nhw’n ymladd heintiau penodol ac yn helpu celloedd gwaed gwyn eraill i gael gwared ar feinweoedd marw ac sydd wedi eu difrodi.
Mae eosinoffilau yn ymosod ar barasitiaid a chelloedd canser ac yn cynorthwyo gydag ymateb alergaidd.
Mae basoffiliau yn secretu cemegau i helpu i frwydro yn erbyn alergeddau ac asiantau heintus.
Niwtroffiliau yw'r math mwy cyffredin o gell waed wyn a dyma'r math sy'n gell 'ymateb yn gyflym' i haint.
Lymffocytau yw'r math arall o gell waed wyn ac mae hefyd yn dod mewn dwy ffurf:
Celloedd T yw'r celloedd ymosod sy'n ymladd haint yn uniongyrchol. Maen nhw hefyd yn rheoleiddio'r system imiwnedd.
Mae celloedd B yn gwneud gwrthgyrff (proteinau) sy'n ymosod ar fyg penodol (bacteriwm, firws, ffwng neu oresgynwr arall).
Mae platennau (a elwir hefyd yn thrombocytiau) yn gyfrifol am deithio i safle anaf, gan wneud i'r gwaed geulo trwy adwaith cadwyn gymhleth a ffurfio'r sgaffaldiau ar gyfer y grachen a'r feinwe newydd.

Mae pob math o gelloedd gwaed yn cael eu ffurfio yn y mêr esgyrn. Maen nhw’n dechrau fel 'bôn-gelloedd' a all droi i mewn i ba fath bynnag o gelloedd gwaed sydd eu hangen. Mae hyn yn digwydd trwy broses gymhleth arall o'r enw haematopoiesis.

Pan fydd y celloedd gwaed yn cael eu rhyddhau gan y mêr esgyrn, maen nhw’n teithio o amgylch y llif gwaed ac wedyn yn cael eu torri i lawr peth amser yn ddiweddarach. Mae celloedd gwaed newydd yn cael eu gwneud gan y mêr esgyrn drwy'r amser i gymryd lle'r hen rai.

Sut mae samplau gwaed yn cael eu cymryd?

Rydym bob amser yn cynnig eli anesthetig lleol neu chwistrell oer i blant a phobl ifanc cyn i ni gymryd sampl gwaed. Mae hyn yn gwneud i'w croen yn ddideimlad fel nad ydyn nhw'n teimlo'r prawf gwaed gymaint.

Pam mae angen profion gwaed?

Mae miloedd o wahanol brofion gwaed ar gael — rhai yn fwy arbenigol nag eraill. Mae'r rhai a archebir amlaf yn GOSH yn cynnwys:

Cyfrif Gwaed Llawn (FBC) — mae hyn yn cyfrif nifer pob math o gelloedd gwaed mewn sampl. Mae yna brofion gwahanol hefyd sy'n ffurfio FBC, pob un ohonyn nhw’n edrych ar faint o fath penodol o gelloedd gwaed sy'n bresennol. Mae hefyd yn mesur faint o haemoglobin (Hb) sydd yn y gwaed. Mae samplau ar gyfer FBC yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop coch.

Ceulo neu dolchiad — mae hyn yn mesur faint o amser mae'n ei gymryd i sampl o waed geulo. Yn ogystal â gwirio am broblemau ceulo, o bosibl cyn llawdriniaeth, gellir ei ddefnyddio i wirio lefelau meddyginiaeth gwrth-geulo fel warffarin, gan ddefnyddio prawf o'r enw y Gymhareb Normaleiddiedig Ryngwladol (INR). Mae samplau ar gyfer profion ceulo yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop gwyrdd.

Grŵp ac Arbed (G&S) — Mae’r rhain yn digwydd cyn llawdriniaeth ac mae'n dangos eich grŵp gwaed fel bod gwaed sydd wedi ei roddi gydnaws â'ch un chi os oes ei angen yn ystod llawdriniaeth. Mae samplau ar gyfer Grŵp ac Arbed yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop glas golau.

Wrea ac Electrolytau (U&E) — mae eich gwaed yn cynnwys gwahanol fwynau a halwynau sy'n cael eu mesur mewn prawf U&E. Mae'r rhain yn cynnwys sodiwm, potasiwm a chlorid. Mae cadw mwynau a halwynau mewn cydbwysedd yn caniatáu i'r corff weithio fel y dylai. Mae samplau ar gyfer profion U&E yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop oren.

Glwcos gwaed — Mae siwgr neu glwcos yn cael ei gario yn y gwaed felly gall monitro hyn ddangos a yw'r corff yn delio â siwgr yn ein diet ai peidio. Defnyddir hyn yn gyffredin i ymchwilio i ddiabetes ond hefyd i fonitro effeithiau triniaeth. Mae math penodol o brawf o'r enw HbA1c yn edrych yn ôl ar lefel siwgr gwaed cyfartalog dros y tri mis diwethaf. Mae samplau ar gyfer profion glwcos gwaed yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop melyn.

Protein C-adweithiol (CRP) — mae hyn yn cael ei gynhyrchu gan yr afu ac yn codi os oes gennych lid. Gall llid gael ei achosi fel symptom o glefyd, fel arthritis, neu gall awgrymu haint. Mae samplau ar gyfer profion CRP yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop oren.

Cyfradd Gwaddodiad Erythrocyt (ESR) — mae hyn yn mesur pa mor gyflym mae celloedd gwaed coch yn disgyn i waelod tiwb prawf. Gall ddangos arwyddion o lid gan fod lefelau uwch o rai proteinau sy'n cael eu cynhyrchu mewn llid yn gallu gwneud i'r celloedd gwaed coch ostwng yn gyflymach. Mae samplau ar gyfer profion ESR yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop coch.

Profion swyddogaeth yr afu (LFTs) — profion amrywiol yw'r rhain sy'n mesur rhai sylweddau yn y gwaed sy'n nodi a yw'r afu yn gweithio fel y dylai i lanhau'r gwaed a chael gwared ar docsinau. Mae LFTs cyffredin yn GOSH yn cynnwys: Ffosffatas Alcalïaidd (ALP), Protein C-adweithiol (gweler uchod), Transaminas a Bilirwbin. Casglir samplau ar gyfer LFTs mewn tiwb prawf gyda thop oren.

Profion creatinin — mae'r prawf hwn yn mesur pa mor dda y mae'ch arennau yn gweithio i glirio'r cynnyrch gwastraff creatinin o'r gwaed. Mae creatinin yn cael ei ffurfio pan fydd eich cyhyrau yn contractio neu'n gwasgu felly efallai y bydd yn uwch os oes gennych gyhyrau mawr. Mae’n cael ei ddefnyddio hefyd i fonitro sut mae'ch arennau'n ymateb i driniaeth gyda meddyginiaethau. Mae samplau ar gyfer profion creatinin yn cael eu casglu mewn tiwb prawf gyda thop oren.

Diwylliannau gwaed (BC) — cymerir y rhain i ganfod presenoldeb bacteria neu ffyngau yn y gwaed. Defnyddir profion i weld a oes haint gwaed a all arwain at sepsis (gwenwyn gwaed). Mae canlyniadau'n darparu gwybodaeth werthfawr i arwain therapi gwrthfiotig ac felly atal cymhlethdodau difrifol. Mae samplau yn cael eu casglu i mewn i set botel BC arbennig.

Dyma'r mathau mwyaf cyffredin o brawf gwaed sy’n cael ei gynnal yn GOSH. Os yw'r meddyg wedi archebu unrhyw brofion gwaed eraill i'ch plentyn, holwch pa rai a beth maen nhw'n ei ddangos.

Beth sy'n digwydd i'r samplau gwaed pan fyddan nhw wedi cael eu cymryd?

Unwaith y bydd y fflebotomydd wedi cymryd digon o diwbiau prawf o waed, bydd yn rhoi label ar bob un gyda manylion eich plentyn fel y gallwn ei olrhain trwy gydol y labordy a gallwn sicrhau bod y canlyniadau'n cael eu hychwanegu at gofnod meddygol eich plentyn.

Byddan nhw fel arfer yn rhoi'r tiwbiau prawf mewn bag plastig ac yna naill ai'n defnyddio ein system tiwb niwmatig neu'n galw porthor i fynd â nhw i'n labordai.

Mae staff y labordy yn cofrestru'r samplau pan fyddan nhw’n cyrraedd ac yna'n eu defnyddio i gynnal y profion sydd eu hangen. Mae hyn fel arfer yn golygu defnyddio peiriannau cymhleth a drud sy'n gallu dadansoddi samplau yn gyflymach ac yn fwy cywir na pherson dynol.

Pryd rydyn ni'n cael y canlyniadau?

Gellir gwneud llawer o'r profion yn gyflym ond mae eraill yn cymryd ychydig yn hirach. Dyma'r prif reswm pam rydym yn cymryd samplau gwaed wrth gynnal asesiad cyn derbyn er enghraifft,