Mae pobl sy'n profi digartrefedd (PEH) yn wynebu rhai o'r rhwystrau anoddaf i ofal iechyd—yn enwedig gofal clwyfau. O heriau cludiant i wasanaethau tameidiog a rhwystrau seicogymdeithasol, mae modelau clinigau traddodiadol yn aml yn gadael y grŵp agored i niwed hwn ar ôl.
Yn BIPCTM, gwelsom y canlyniadau uniongyrchol: bron i 90 o apwyntiadau wedi methu mewn un flwyddyn, gan wastraffu 45 awr o amser clinigol a gadael clwyfau heb eu trin.
Ym mis Hydref 2024, lansiodd tîm y Gwasanaeth Clwyfau beilot arloesol mewn partneriaeth ag Elusen The Wallich a Thîm Nyrsio Digartrefedd CTM. Ysbrydolwyd y cynllun peilot hwn gan gynllun gweithredu Llywodraeth Cymru i roi terfyn ar ddigartrefedd a chafodd ei gefnogi gan dimau Rheoli Heintiau ac Iechyd a Diogelwch CTM.
Mae'r bws triniaeth 'Dilys' yn glinig symudol wedi'i deilwra a ddarperir gan The Wallich. Mae wedi'i staffio gan Dîm Amlddisgyblaethol (MDT)—gan gynnwys nyrsys gofal clwyfau, nyrsys digartrefedd, a gweithwyr allgymorth Wallich. Mae'r bws yn cael ei yrru i ganol tref Pen-y-bont ar Ogwr bob prynhawn Mercher.
Mae staff ar y bws yn cynnig lle diogel a chroesawgar i bobl sy'n profi digartrefedd i dderbyn gofal clwyfau, cyngor a chymorth cyffredinol ynghylch cyflyrau iechyd, cymorth gyda thai, cymorth iechyd meddwl ac atgyfeiriadau at wasanaethau eraill.
Yn y ddau fis cyn lansio'r cynllun peilot yn 2024, collodd PEH ym Mhen-y-bont ar Ogwr 21 apwyntiad o fewn lleoliadau clinig clwyfau traddodiadol—sy'n cyfateb i 10.5 awr o amser clinig coll. Dri mis ar ôl y lansiad, dim ond tri apwyntiad a fethwyd gan PEH, gostyngiad o 85.7%.
Mae'r effaith ehangach yn enfawr: llai o apwyntiadau yn eu colli, llai o ymweliadau diangen â’r Adran Damweiniau ac Achosion Brys, a chanlyniadau gwella gwell - gan gynnwys trin anafiadau trawma a chlwyfau trywanu arwynebol yn union ar y pwynt angen.
Mae model tîm amlddisgyblaethol y prosiect yn galluogi staff y Gwasanaeth Clwyfau a'n partneriaid i fynd i'r afael â phenderfynyddion cymdeithasol iechyd yn uniongyrchol—gan gynnig cefnogaeth ar gyfer tai, camddefnyddio sylweddau, ac adeiladu ymddiriedaeth trwy ofal cyson a thosturiol.
Ym mis Mehefin 2025, cafodd cynllun peilot a gwaith y tîm Gwasanaeth Clwyfau eu cydnabod a'u hanrhydeddu gyda gwobr Legs Matter! yn y categori Changemaker Together for Change am gydweithio “i greu newid cadarnhaol yn y driniaeth o gyflyrau coesau a thraed”. Mae'r gwobrau hyn ledled y DU yn dathlu arloesedd a chydweithio mewn gofal aelodau isaf.
Ym mis Gorffennaf 2025, cyhoeddodd Wounds UK erthygl am y cynllun peilot, a ysgrifennwyd gan Rebecca Morgan o CTM, (Arweinydd Tîm, Gwasanaeth Clinig Clwyfau). Cliciwch yma i ddarllen mwy: Delivering wound care in challenging environments: A mobile health approach for people experiencing homelessness – Wounds UK
Dywedodd Rebecca Morgan (Arweinydd Tîm, Gwasanaeth Clinig Clwyfau): “Ers lansio’r prosiect peilot hwn, rydym wedi gweld yr effaith hynod gadarnhaol y mae’r uned clwyfau symudol wedi’i chael. Drwy ddefnyddio'r bws i gyrraedd pobl sy'n profi digartrefedd yn ardal Pen-y-bont ar Ogwr, rydym wedi gallu gwella'r ddarpariaeth gofal iechyd, tra ar yr un pryd yn gweld gostyngiad dramatig yn y nifer yr apwyntiadau a fethir.
Mae'r prosiect hwn wedi bod yn wych, ac mae ei lwyddiant yn dyst i ymroddiad, creadigrwydd a thrugaredd pawb a oedd yn rhan ohono. Mae'r effaith yn ddiymwad. Rydym nid yn unig wedi gallu cyrraedd a chefnogi grŵp cleifion agored i niwed yn well, ond rydym hefyd yn helpu BIP CTM i wneud arbedion cost sylweddol. Mae cynlluniau ar y gweill i gyflwyno'r model hwn ar draws meysydd eraill BIPCTM, gan ddyfnhau cydweithio â grwpiau gwasanaeth a pharhau i ailysgrifennu'r naratif ar gyfer pobl sy’n profi digartrefedd. Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i bawb yn y tîm, The Wallich a Tracy Evans (Nyrs Glinigol Arbenigol, HVA). Rydym yn edrych ymlaen at gam nesaf y daith hon, ac ehangu'r prosiect hwn i gefnogi hyd yn oed mwy o gleifion yn well.”
Dywedodd Tracy Evans (Nyrs Glinigol Arbenigol, HVA): “Rydym wedi meithrin ymddiriedaeth, lle diogel i bobl sy'n profi digartrefedd ddod iddo. Y ffocws fu defnyddio'r bws i ddod â'n gwasanaethau i'n grŵp cleifion, sy'n gweithio'n dda iawn. Rwy'n credu mai ein gweledigaeth ar gyfer y dyfodol yw bws un stop i'n grŵp cleifion, ac alla i ddim aros i'r prosiect ddatblygu.”
09/12/25